Angsten overwinnen

We weten dat kinderen soms bang zijn voor het donker, voor de kapper, de tandarts of insecten. Dat vinden we als ouder op zich niet gek, maar het kan soms wel frustrerend zijn wanneer je al tien keer hebt gezegd dat er niks is om bang voor te zijn. Hoe ga je om met een kind dat bang is en hoe kun je je kind helpen die angst te overwinnen?
 

Het hoort erbij

Angst is een normale menselijke emotie en ook deze emotie dient ontdekt te worden in de ontwikkeling van een kind. Anders gezegd: bang zijn hoort bij opgroeien. Angst fungeert als een waarschuwing voor gevaar. Het is dus belangrijk dat een kind leer om het gevoel te herkennen en vervolgens te leren de angst op waarde te schatten. Wat is echt gevaarlijk en wat niet?

Angst begint al heel vroeg. Baby’s zijn bang voor harde geluiden, lichtflitsen en plotselinge bewegingen. Gaandeweg leert een baby dat een hard geluid, een flits of een onverwachte beweging niet persé betekent dat er gevaar dreigt. De angst hiervoor zal dus verdwijnen.
 

Wat als …?

Maar natuurlijk dienen zich dan weer andere angsten aan. Zo zal een peuter die de wereld om zich heen aan het verkennen is, ook angstig zijn om achtergelaten te worden, bang om de controle te verliezen. Weer later gaan kinderen piekeren over wat er zou kunnen gebeuren. Dit is ook het moment dat veel irrationele angsten de kop op steken. Zoals het voorbeeld van de kapper. Wat als de kapper mijn oor eraf knipt? Wat als mijn haar nooit meer teruggroeit? Wie zegt dat die onschuldige slak of lieveheersbeestje niet stiekem scherpe tanden heeft en me gaat bijten? En in het donker zie je niet of er een monster zit of niet dus het kan er net zo goed wél zitten. Zogenaamd onschuldige grappen van volwassenen kunnen in deze periodes grote angsten veroorzaken. Denk aan de bekende opmerkingen als “Pas maar op. Als je niet lief bent stopt Zwarte Piet je in de zak en moet je mee naar Spanje.” of “Als je precies om 12:00 uur je tong uitsteekt blijft je gezicht voor altijd zo staan.” Je bedoelt het natuurlijk niet zo maar in de ogen van een kind zijn de opmerkingen van volwassenen altijd bloedserieus. Denk dus even na of je kind het onderscheid tussen een grap en werkelijkheid kan onderscheiden voor je zo’n opmerking maakt.
 

Laat zien dat het veilig is

De manier waarop een kind leert met diverse angsten om te gaan, is door zelf te ervaren dat er geen gevaar is. Dat betekent dat de situatie waar het kind bang voor is, niet vermeden moet worden maar juist opgezocht. Als ouder heb je hierin een zeer belangrijke voorbeeldfunctie. Blijf heel rustig en stel je kind gerust. Neem de angst serieus maar ga er niet in mee. Laat zien dat de situatie veilig is. In het voorbeeld van de kapper, door bijvoorbeeld eerst zelf je haar te laten knippen en ondertussen een gezellig praatje te maken. Of laat een beestje over je eigen hand lopen en vertel dat het een beetje kietelt maar niet eng is. Dwing je kind niet om direct hetzelfde te doen maar nodig hem of haar uit om het ook eens te proberen.

Je zult zien dat je kind uiteindelijk je voorbeeld zal volgen en na een positieve ervaring een stuk minder bang zal zijn. Soms vergt het voor jou als ouder best wat geduld. Zeker als de angst in jouw ogen onbegrijpelijk is. Toch betaalt het zich terug wanneer je het serieus neemt en je kind ondersteunt in het overwinnen van zijn of haar angst.