Seksuele ontwikkeling

Met seksuele ontwikkeling van peuters bedoelen we dat ze zich steeds beter bewust worden van hun eigen lichaam. Ze gaan hun lichaam ontdekken en gaan verschillen tussen jongens en meisjes ontdekken.

Peuters leren eigen lichaam kennen

Peuters ontdekken hun eigen lichaam. Het is belangrijk dat kinderen zich goed voelen in hun eigen lichaam. Sommige peuters vinden het bijvoorbeeld prettig om bloot of in een zwembroek of zwempak te lopen. Ze worden zich meer bewust van hun lichaam door bijvoorbeeld de zon op hun huid te voelen of het zand/gras onder de blote voeten. Zo leren ze wat prettig voelt en wat niet. Luister naar wat je peuter prettig vindt. Zo leer je je kind vanaf jonge leeftijd dat jij of zij eigen wensen en grenzen mag hebben.

Aanraken van de geslachtsdelen

Als peuters zich veilig en vertrouwd voelen, vinden ze het soms lekker om de eigen piemel of vagina aan te raken. Ze doen dit meestal als ze bloot zijn. Jongens kunnen daarvan een stijve piemel krijgen. Dit heeft nog niets te maken met volwassen gevoelens van opwinding. Geef je peuter af en toe even bewust de tijd om de geslachtsdelen aan te raken. Bijvoorbeeld tijdens het douchen, in bad of bij het verschonen van de luier. Zo leert je peuter al spelend het eigen lichaam kennen en ontdekt hij of zij wat prettig en onprettig voelt. Vanaf 2 of 3 jaar kun je je kind leren dat dit niet overal mag. Leg bijvoorbeeld uit dat het aanraken van de geslachtsdelen wel in bad, onder de douche of in de slaapkamer mag, maar dat het niet kan waar andere mensen zijn. Spreek ook af dat het geen pijn mag doen.

Verschillen jongens en meisjes ontdekken

Peuters willen weten wat het verschil is tussen een jongens- en meisjeslichaam. Vaak vinden ze het heel interessant om naar het blote lichaam en het geslachtsdeel van anderen te kijken. Dit gebeurt meestal eerst bij ouders/verzorgers of broers/zussen. Maar het kan bijvoorbeeld ook op de wc van een kinderdagopvang gebeuren. Ook spelen peuters graag doktertje. Je kunt dit gewoon goed vinden. Begin wel met het afspreken van spelregels. Bijvoorbeeld: als je geen doktertje wil spelen, hoeft dat niet. En ook: steek niets in gaatjes, doe een ander geen pijn, enzovoort.

Hoe worden kindjes gemaakt?

Peuters stellen vaak vragen zoals: 'Hoe worden kindjes gemaakt?' Geef altijd antwoord in eenvoudige taal. Op deze vraag kun bijvoorbeeld antwoorden: 'Een zaadje van papa komt bij een eitje van mama. In de buik van mama groeit dan een baby.'

Vieze woorden

Kinderen van een jaar of drie zitten in de vieze woordenfase. Ze vinden het leuk en spannend om poep of piemel of andere 'vieze' woorden te zeggen. Als peuters vieze woorden gebruiken, doen ze dat meestal om een reactie van volwassenen te krijgen. Gedrag dat je niet wilt, kun je het beste negeren. Je kunt ook met je kind afspreken dat het elke dag vijf minuten lang net zoveel vieze woorden mag zeggen als hij of zij wil. Waarschijnlijk is de lol er dan snel vanaf.

Je jongen of meisje voelen

Peuters leren dat ze een jongens- of meisjeslichaam hebben. Ook leren ze dat anderen hen zien als een jongen of meisje. Los van hoe het lichaam eruitziet of hoe een kind geboren is, ontwikkelt je peuter ook een 'genderidentiteit'. Dat is hoe je kind zich voelt: een jongen of een meisje. Meestal past dit bij het lichaam waarmee een kind geboren is, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn.

Meer over seksuele ontwikkeling van peuters

• Download op Seksueleopvoeding.info de brochure 'Relationele en seksuele ontwikkeling van kinderen van 0-6 jaar
• Seksueleopvoeding.info -Van Rutgers over de fase 0-4 jaar waarin je kind zichzelf gaat ontdekken
• Kindenseksualiteit.nl. - over de seksuele ontwikkeling van kinderen van 0 tot 12 jaar. Het gaat over kinderen te leren over hun eigen lijf, over grenzen aangeven en die bij een ander te herkennen en over lekker in hun vel zitten.